Tel sarımı


Telleme, ağaca istenilen formun kazandırılması için uygulanan tekniklerden bir tanesidir. Gövde ve dallara yön verilerek yaşlı bir ağaç formu oluşturmak, dallar arasında boşluk olan yerlere dalları yönlendirmek, kıvrımlar oluşturmak için yapılır. Düz hatlı bir ağaç genç görünümünde olacaktır. Dallara hareket kazandırılarak yaşlı bir görünüm sağlanır. Gövdeye bağlı dallar üzerinde 2. veya 3. dalların oluşumunu sağlamak ve yaprak grupları oluşturmak için de detay sarım işlemleri yapılacaktır.

Sarım öncesinde dalların yerleşiminin nasıl olacağı planlanarak telleme işleminin yapılması gerekir. Rastgele yapılacak telleme sonrasında istenilen folyajın oluşumu sağlanamayabilir. Yapraklı ağaçlarda tel sarımı yılın her dönümünde yapılabilir. İbreli ağaçlarda, İlkbaharın hemen öncesi ve sonbaharda yapılabilir. Yaz döneminde gelişimine devam etmesine izin verilmelidir. Yeni oluşan dalın telleme işlemi bu dönemde de yapılabilir. Ama köklü bir yapısal değişiklik ağacı çok yoracaktır.

Tel ağacın gövde ve dalına 45 ile 50 derecelik bir açı aralığıyla sarılmalıdır. Dal üzerinde, sarılan her tur arası aynı mesafede olmalı ki, dalları eğme işlemi esnasında boşluklar oluşmasın ve tel kuvvetini kaybetmesin. Ağaca baskı yapacak kadar çok sıkı olmamalı, dalda kabuğun zedelenmesine, iç yapısında zararlar oluşmasına neden olacak kadar kuvvetli bir sarımdan kaçınılmalıdır. Yoksa dalda boğumlar oluşacak dal uçlarında gelişimi bozacaktır. Hatta dal üzerinde kalıcı tel izi bırakacaktır ki bu telafisi zor olan çirkin bir görüntü oluşturur.

Kullanılacak telin kalınlığı, gövdeye ve dala, şekil ve yön verecek kuvveti sağlayabilecek kalınlıkta olmalıdır. Ne daha fazla ince ne de daha fazla kalınlıkta olmamalıdır. İnce tel, istenilen dal şeklini sağlayamayacak, fazla kalın tel de dalın kırılmasına, zedelenmesine yol açacaktır. Kabul gören tel kalınlığı dalın kalınlığının 1/3 i kadardır. Dalın sertliği, kalınlığı, uzunluğu tel seçiminde rol oynar. İbreli bitkilerde gövde kalınlığı ve sertliği, gövde sarımında bakır telin kullanılmasını gerektirirken, dalları eğer ince ve esnek yapıya sahipse, uygun kalınlıkta ki alüminyum tel yeterli olacaktır.

Yapraklı ağaçlarda da eğer gövde çok kalın değilse bakır telin kullanılmasına gerek yoktur. Bu bitkilerin gelişim süreci hızlı olduğu için 3 veya 4 ay sonunda teller sökülecektir. Eğer teller dallara baskı uyguluyor dalı sıkıyorsa tel daha önceden sökülmeli, gerekiyorsa tekrar telleme yapılmalıdır. İbreli ağaçlarda tel sökümü 1 yıl belki 2 veya 3 yıl sonra olabilecektir.

Tellemeye başlamadan önce ileride ihtiyaç duyulmayacak, kullanılmayacak sürgünler ve dallar budanarak sarım işlemine ön hazırlık yapılmalıdır. Hem gereksiz parçaların ve dalların temizliği hem de sarım işlemi daima ağacın altından başlayarak tepe noktasına doğru yapılmalıdır.

Tellemeye, eğer gövde de bir değişiklik yapılacaksa, gövdeden başlanılmalıdır. Telin bir ucu gövdenin nebari kısmının güçlü bir yerinde toprağa saplanarak sarıma başlanabilir. Tel sarım açısı 45 derece olacak şekilde toprağa sabitlenir. Yani ağacın dik gövde yapısı gibi dik değil de, gövdeye 45 derecelik açıyla toprağa sabitlenerek aynı açıyla gövdede ilk 2 tur sarım gerçekleşir. Bu arada telin topraktaki kısmı da diğer elle sabit tutulur. Ağacın tepe ucuna kadar devam edilir. Eğer gövde kalınsa ve tel kalınlığı yeterli gelmediyse; ikinci bir tel, birinci tele bitişik vaziyette ikinci sarım yapılır.

Tel sarım esnasında önemli bir nokta, sabit olan telin diğer ucu tutularak tel gövde veya dalın çevresinde döndürülmesidir. Bu hem 45 derecelik açıyı, hem de sarılan telin aralıklarının eşit olmasında çok kolaylık sağlayacaktır. Gövde ve dal üzerinde atılan her turdan sonra, sarılan son yeri tutarak bir tur daha sarılır ve sonra o son kısım tutulup bir tur daha atılır, bu sistemde sarıma devam edilir. Bu sayede hem bir sonraki sarım için kuvvet alınır hem de sarım esnasında boşluklar oluşmaz.

Gövdenin sarımı bittikten sonra gövdeye istenilen şekil verilir. Eğim işlemi sırasında bir parmağımızla eğilen kısıma muhakkak destek olunmalı ve yavaş yavaş eğilmelidir.

Sonrasında dalların sarımına geçilir. Sarım tekniğinde bir fark yoktur. Ancak telin sabit olması için 2 dal aynı telle ters yönlerde sarılır. Sarım öncesi sürgünler ve istenmeyen yapraklar temizlenir. 2 dal arasında telin 1.5 veya 2 tur atabileceği gövde üzerinde bir aralığın olduğu dallar tercih edilmelidir. Her iki dalda kullanacağımız telin boyutu ayarlandıktan sonra gövdeden başlayarak 1.5 tur atılır ve telin bir ucuyla birinci dalda bir veya iki tur atılır ve sonrasında 2. dalın sarımı ters yönde yapılır. Muhakkak diğer elle telin gevşememesi için gövde üzerinde tur atılan kısım sabit olması için sürekli tutulur, gevşek bırakılmaz. Dalların birisinin sarımı bitince diğer dal sarımı yapılır ve uç kısımlarda telin ucu bir miktar uzun kesilir ki dala şekil verirken bu telden faydalanılır. Şekil verildikten sonra da kesilir. Aynı şekilde, aralarında tel sarımı için yeterli mesafe olan diğer 2 dal seçilir ve telleme uygulaması gerçekleştirilir. Dallar çapraz olabileceği gibi aynı yöne bakan üst üste olan dallarda aynı telle sarılabilir. Dal eğer aşağı yönde eğilecekse daldaki sarıma dalın gövdeyle birleştiği yerde yukarıdan başlanması, eğer dal yukarı doğru döndürülecekse dalın aşağı kısmından başlanması gerekir. Aksi takdirde dalın eğilmesi esnasında tel ve dal arasında boşluklar oluşacak ve tel kuvvetinde eksilme olacaktır. Bu birincil dalların ucunda 2. ve hatta 3. dalların oluşumu isteniliyorsa, ki istenmeli de, tel sarımı esnasında bu uçtaki sürgünler telle sıkıştırılmamalı, tel sürgünler arasından geçmelidir.

Dalların da şekillendirilmesi ile genel yapısı oluşan ağacın artık stresini atması ve gelişimine devam etmesi için serbest büyümeye bırakılır. İleriki zamanda da ince dalların şekillendirilmesine geçilir. Yeni başlanılan zamanlarda sık sık dallara müdahalede bulunulup dal şekilleri sürekli değiştirilir , uç alımları yapılır. Biraz sabır gösterilip ağacın serbest büyümesine izin verilmelidir. Sık sık dalların şeklinin değiştirilmesi dalın iç yapısında zedelenmeler dolayısıyla gelişiminde gecikmelere neden olacaktır.